शेअर बाजार:सुरुवात कशी करावी?Stock Market: How to start?
गुंतवणूकदाराने कुठेही गुंतवणूक केली तरी त्याला त्याची सुरुवातीची माहिती असणे आवश्यक आहे. विशेषतः शेअर मार्केटमध्ये तरीही माहिती असणे आवश्यक आहे .चला तर मग तुम्हाला जर सफल गुंतवणूक व्हायचं असेल तर शेअर बाजारामध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी कोणकोणत्या गोष्टी माहिती असणे आवश्यक आहे .ते आधी समजून घेऊ या.
म्हणून मग तुम्हाला स्टॉक मार्केटमध्ये गुंतवणूक करायला सुरुवात करायची असेल आणि स्टॉक मार्केटमध्ये गुंतवणूक ची सुरुवात किती रुपयापासून आणि कशी करायची ते कळत नसेल तर खालील बाबतीत या स्टॉक मध्ये योग्य गुंतवणूक करू शकतात.
पॅन कार्ड
तुम्हाला हे माहित असायला हवे की स्टॉक मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्याआधी कोणीही इच्छुक व्यक्तीकडे सर्वात आधी पॅनकार्ड असणे आवश्यक आहे त्याला फुल फॉर्म होतो परमनंट अकाउंट नंबर हा दहा आकडाचा एक अतिशय महत्त्वाचा क्रमांक असतो .
केवायसी डॉक्युमेंट
काही ठराविक कालावधीनंतर बँकही आपल्या खात्यासाठी केवायसी करीत असते. याचा फुल फॉर्म आहे .नो युवर कस्टमर या अंतर्गत बँक आपल्या खातेदारांना त्याचे आधार कार्ड आणि इतर ॲड्रेस प्रुफ तसेच अन्य कागदपत्र मागत असते .त्या सर्व कागदपत्रांना केवायसी डॉक्युमेंट म्हणतात .
इंटरनेट बँकिंग
स्टॉक मार्केटमध्ये तुम्ही जे काही स्टॉक शेअर खरेदी करतात. त्याचे मूल्य चुकवण्यासाठी तुम्हाला आपल्या ब्रोकरला पेमेंट करावे लागते. कारण तुम्हाला ब्रोकरच शेअर विकणाऱ्याला पैसे पोहोचवीत असतो. तसेच तुम्ही जे काही शेअर खरेदी केले आहे ते तुम्ही डिमॅट अकाउंटला जमा करीत असतात या कारणामुळे तुम्हाला आपल्या ब्रोकरला पेमेंट करण्यासाठी अनिवार्य स्वरूपात एक ऑनलाईन इंटरनेट बँकिंग अकाउंटची आवश्यकता पडत असते. त्याच्या माध्यमातून तुम्ही आपल्या ब्रोकरला पेमेंट करू शकता .
स्टॉक ब्रोकरची निवड
कोणत्याही व्यक्ती स्टॉक एक्सचेंज मधून बीएसई किंवा एनएसई मधून प्रत्यक्षात स्टॉक खरेदी करीत नाही ,की विकत नाही त्यामुळे आपल्याला स्टॉक खरेदी किंवा विक्रीची माहिती स्टॉक एक्सचेंज पर्यंत पोहोचवण्याची ऑर्डर एखाद्या स्टॉक ब्रोकरद्वारे पूर्ण केली जाऊ शकते .
डिमॅट अकाउंट
कोणत्याही व्यक्तीने खरेदी केलेले शेअर आपल्याकडे ठेवण्यासाठी आपल्याला अनिवार्य स्वरूपात डीमॅट अकाउंट आवश्यकता असते .त्यामध्ये खरेदी केलेले शेअर (स्टॉक)इलेक्ट्रॉनिक फॉर्म मध्ये जमा (क्रेडिट) असतात. जेव्हा ते विकले जातात तेव्हा ते त्याच अकाउंट वरून डेबिट केले जातात. दरवेळी असेच सुरू राहते
ट्रेडिंग अकाउंट
कोणतेही शेअर खरेदी विक्री करण्याचे काम याच ट्रेडिंग अकाउंट वरून केले जाते. यामध्ये आपल्याला एक युजर आयडी आणि पासवर्ड मिळतो .त्याच्या मदतीने आपण शेअर ब्रोकरचे सॉफ्टवेअर आणि त्याच्या सिस्टीमचा वापर करून कोणतेही स्टॉक खरेदी किंवा विक्रीचे ऑर्डर देऊ शकतो.
ब्रोकर्स
स्टॉक ब्रोकर आपल्याला सेवेच्या बदल्यात तुमच्याकडून जी काही फिस घेतो त्याला ब्रोकर्स म्हणतात त्यामुळे तुम्ही जेव्हा स्टॉक ब्रोकरची निवड करत असतात. तेव्हा त्याच्याकडे मिळणाऱ्या सेवा आणि त्याचे ब्रोकर्स यांची तुलना बाजारात उपलब्ध असलेल्या इतर ब्रोकरची नक्की करावी यामुळे मग तुम्हाला कमी फी द्यावी लागू शकते. आणि त्या तुलनेने सेवा ही चांगली मिळते .
शेअर बाजार हा गुंतवणुकीसाठी एक लोकप्रिय पर्याय आहे. आर्थिक प्रगती साधण्यासाठी आणि दीर्घकालीन संपत्ती निर्माण करण्यासाठी अनेक लोक शेअर बाजारात गुंतवणूक करतात. मात्र, सुरुवातीला याबद्दल योग्य माहिती आणि तयारी करणे महत्त्वाचे आहे.
1. शेअर बाजार म्हणजे काय?
शेअर बाजार हा असा प्लॅटफॉर्म आहे जिथे कंपन्यांचे शेअर्स खरेदी-विक्री करता येतात. जेव्हा एखादी कंपनी सार्वजनिक होते, तेव्हा ती आपले शेअर्स बाजारात सूचीबद्ध करते. गुंतवणूकदार त्या शेअर्समध्ये गुंतवणूक करून नफा मिळवू शकतात.
2. सुरुवात करण्यासाठी आवश्यक गोष्टी:
i. डिमॅट आणि ट्रेडिंग खाते उघडणे:
शेअर बाजारात गुंतवणूक करण्यासाठी डिमॅट खाते (Demat Account) आणि ट्रेडिंग खाते असणे गरजेचे आहे.
डिमॅट खाते: आपल्या शेअर्सचे इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात जतन करण्यासाठी.
ट्रेडिंग खाते: शेअर्स खरेदी-विक्री करण्यासाठी.
ii. ब्रोकर्सची निवड:
शेअर बाजारात थेट व्यवहार करता येत नाही. यासाठी तुम्हाला ब्रोकरकडून खाते उघडावे लागेल. आजकाल झीरो ब्रोकरेजसारख्या सेवा देणारे बरेच ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म उपलब्ध आहेत (उदा. Zerodha, Upstox).
iii. आधारभूत ज्ञान मिळवा:
शेअर बाजार, सेन्सेक्स (Sensex), निफ्टी (Nifty), शेअर्सचे प्रकार (लार्ज-कॅप, मिड-कॅप, स्मॉल-कॅप), आणि IPO यांसारख्या संज्ञा समजून घ्या.
3. शेअर बाजारात गुंतवणूक करताना टिप्स:
i. योग्य संशोधन करा:
कंपनीचा वार्षिक अहवाल, आर्थिक कामगिरी, आणि उद्योग क्षेत्राचा अभ्यास करा. ज्या कंपनीचा व्यवसाय चांगल्या प्रकारे समजतो, त्याच कंपनीत गुंतवणूक करा.
ii. छोटे पाऊल टाका:
सुरुवातीला कमी प्रमाणात गुंतवणूक करा. थोड्याशा रक्कमेने सुरुवात केल्यास नुकसान होण्याचा धोका कमी होतो.
iii. विविधता ठेवा:
गुंतवणुकीचे धोके कमी करण्यासाठी विविध कंपन्यांमध्ये आणि क्षेत्रांमध्ये गुंतवणूक करा.
iv. दीर्घकालीन दृष्टीकोन ठेवा:
शेअर बाजार हा तात्काळ पैसा मिळवण्याचा मार्ग नाही. संयम आणि दीर्घकालीन दृष्टिकोन ठेवल्यास चांगले परिणाम मिळू शकतात.
v. तांत्रिक आणि मूलभूत विश्लेषण:
– तांत्रिक विश्लेषण: चार्ट्स, ट्रेंड्स आणि पॅटर्न्सचा अभ्यास करणे.
– मूलभूत विश्लेषण: कंपनीच्या आर्थिक स्थितीचा आणि भविष्यातील संभाव्य वाढीचा अभ्यास करणे.
4. शिकण्याचे स्त्रोत:
– पुस्तके: शेअर बाजारावरील मूळभूत पुस्तके वाचा (उदा. The Intelligent Investor).
– ऑनलाइन कोर्सेस: Coursera, Zerodha Varsity यांसारख्या प्लॅटफॉर्मवर मोफत कोर्सेस.
– मार्गदर्शक व्हिडिओ: YouTube वरील तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाचा अभ्यास करा.
5. शेअर बाजारातील धोके:
शेअर बाजारात चढ-उतार होणे स्वाभाविक आहे.
अफवांवर आधारित निर्णय घेणे टाळा.
नियोजनाशिवाय गुंतवणूक केल्यास नुकसान होऊ शकते.
6. सल्ला:
आपल्या आर्थिक उद्दिष्टांनुसार गुंतवणूक करा.
आपले बजेट आणि जोखमीची क्षमता लक्षात घेऊन निर्णय घ्या.
नियमितपणे बाजाराचा अभ्यास करा आणि आवश्यकतेनुसार आपली रणनीती बदला.
निष्कर्ष:
शेअर बाजारात गुंतवणूक करणे ही एक शिस्तबद्ध प्रक्रिया आहे. योग्य तयारी, अभ्यास, आणि संयम असल्यास, शेअर बाजार आपल्याला दीर्घकालीन संपत्ती निर्माण करण्याची संधी देते.